Antik Başlangıçlardan Küresel Tanınırlığa: Çocuk Cerrahisinin Öyküsü ve Dünya Çocuk Cerrahisi Günü'nün Ortaya Çıkışı
- Emil Mammadov
- 6 Nis
- 3 dakikada okunur
Çocuk cerrahisi, bebeklerin, çocukların ve ergenlerin cerrahi bakımına adanmış hayati bir tıp disiplinidir. Günümüzde sofistike ve uzmanlaşmış bir alan olsa da, kökleri çeşitli kültürlerde tıp tarihinin derinliklerine uzanmaktadır. Alanımızın Dünya Çocuk Cerrahları Dernekleri Federasyonu (WOFAPS) tarafından 7 Nisan'ın Dünya Çocuk Cerrahisi Günü olarak ilan edilmesiyle, bu gün dünya çapında çocukların cerrahi bakımına yönelik birleşik bir taahhüdü simgeleyen bir dönüm noktası olarak kabul edilmiştir.
Tarihsel Temeller: Küresel ve Anadolu Mirası
Pediatrik cerrahinin tarihi antik çağlara kadar uzanmaktadır. Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılar gibi medeniyetler, genellikle pediatriye özgü ihtiyaçlar konusunda sınırlı bir anlayışa sahip olsalar da, çocuklar üzerinde cerrahi müdahalelerde bulunmuşlardır.
Küresel Kilometre Taşları
- Antik Roma ve Yunanistan: Galen gibi hekimler hipospadias gibi konjenital anomalileri tanımladı.
- 18.-19. yüzyıl Avrupa'sı: Paris ve Londra'da çocuk hastanelerinin kurulmasıyla çocuk cerrahisi yavaş yavaş bir uzmanlık alanı olarak ortaya çıktı.
- 20. yüzyıl ABD: Dr. William E. Ladd ve Dr. Orvar Swenson gibi cerrahlar hayat kurtaran prosedürlere öncülük etmiş ve eğitim programları kurarak çocuk cerrahisini modern bir disiplin haline getirmiştir.
Köklü Bir Tarih: Türkiye'de Çocuk Cerrahisi
Türkiye'nin çocuk cerrahisine katkıları, Anadolu, İslam ve Osmanlı tıp geleneklerinin bir karışımına dayanan hem eski hem de derindir.
Kadim Kökenler
- Sümer metinleri (yaklaşık M.Ö. 3500): Doğumsal anomalilere atıfta bulunan bilinen en eski belgelerden bazıları olan kil tabletlerde yeni doğanlarda belirsiz genital organlara ve idrar kaçırmaya atıfta bulunulmuştur.
- Bergamalı Galen (MS 130-199): Günümüz Bergama'sında çalışan Galen, hipospadias gibi terimleri ortaya atmış ve penis anomalileriyle ilgili cerrahi zorlukları tanımlamıştır.
- Oribasius (MS 325-403): Bizanslı bir cerrah olarak hipospadias için, üretral açıklığı yeniden konumlandırmak için distal glans dokusunun eksizyonunu da içeren ayrıntılı bir tedavi önermiştir.
Osmanlı Türk Mirası
- Şerafeddin Sabuncuoğlu (15. yüzyıl): Türkiye'nin en ünlü tarihi cerrahlarından biri olan yazarın Cerrahiye-i
Ilhaniye adlı eseri detaylı çizimler ve tartışmalar içermektedir:
- Sünnet ve ilgili komplikasyonlar
- Hipospadias ameliyatı
- Labial yapışıklıklar
- Kasık fıtıkları
- Anal atrezi
- Polidaktili
- İnterseks hastalıkları
- Kısa frenulum (dil bağı)
Bu eser, Türk-İslam tıp tarihindeki ilk kapsamlı cerrahi ders kitabı ve Anadolu'da çocuk cerrahisine ilişkin erken dönem temel metin olarak kabul edilmektedir.
Modernizasyon ve Kurumsal Gelişim
Erken Cumhuriyet Dönemi
- Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923'te kurulmasının ardından tıbbın modernleşmesi, pediatrik odaklı bakımın resmileşmesini de içeriyordu.
- Genel cerrahlar pediatrik vakalarla ilgilenmeye başladı, ancak çocukların farklı cerrahi yaklaşımlar gerektirdiği giderek daha fazla kabul görüyordu.
Uzmanlık Alanı Olarak Tanınma (1961)
- Çocuk cerrahisi 1961 yılında resmi olarak ayrı bir uzmanlık dalı olarak kabul edildi.
- Dr. İhsan Numanoğlu, kurucu isimlerden biri olarak çocuk cerrahisi bölümlerinin ve eğitim programlarının kurulmasında etkili olmuştur.
Önemli Kilometre Taşları
- 1984: Türk Çocuk Cerrahisi Derneği'nin (TÇCD) kuruluşu.
- İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
- Hacettepe Üniversitesi
- Ankara Üniversitesi
- Ege Üniversitesi
gibi önde gelen kurumlarda çocuk cerrahisi bölümleri açıldı:
Türkiye'nin Uluslararası Katkıları
- Türk çocuk cerrahları WOFAPS ve Avrupa Pediatrik Cerrahlar Birliği'nde (EUPSA) aktif rol oynamaktadır.
- Uluslararası konferanslara ev sahipliği yapmakta ve küresel pediatrik cerrahi araştırmalarına katkıda bulunmaktadır.
7 Nisan - Dünya Çocuk Cerrahisi Günü
Dünya Çocuk Cerrahları Dernekleri Federasyonu (WOFAPS) Yönetim Kurulu, 2023 yılında 7 Nisan'ı Dünya Çocuk Cerrahisi Günü olarak ilan etmiştir. Bu girişim aşağıdakileri amaçlamaktadır:
- Pediatrik cerrahi hastalıklar konusunda farkındalığı artırmak
- Her çocuğun güvenli, zamanında ve uygun cerrahi bakım alma hakkının vurgulanması
- Kyoto Çocuk Cerrahisi Deklarasyonu'nu (7 Nisan 2001 tarihinde imzalanmıştır) onurlandırmak
Neden Önemli?
Çocuklar anatomik ve fizyolojik olarak yetişkinlerden farklıdır ve özel cerrahi yaklaşımlar gerektirir. Çocuk cerrahisi, yenidoğan acil durumlarından konjenital anomalilere ve travmaya kadar genil bir alanı kapsar ve genellikle yaşam ile ölüm veya sakatlık ile sağlıklı gelişim arasındaki farkı yaratır.
Dünya Çocuk Cerrahisi Günü
- Düşük kaynaklı ortamlarda erişimi iyileştirmek için
- Dünya çapında pediatrik cerrahi eğitimini desteklemek
- Cerrahiyi çocuk sağlığı programlarına entegre etmek
için bir eylem çağrısıdır:
Dünya, 7 Nisan'ı Dünya Çocuk Cerrahisi Günü olarak kutlayarak, sadece kaydettiğimiz ilerlemeyi değil, aynı zamanda her çocuk için cerrahi eşitliği sağlama konusunda önümüzde uzanan yolu da kabul etmektedir.
Referanslar
Commentaires